Fixeren
Het fixeren van je tekening betekent dat je met een fixatiespray je tekening gaat insprayen. Pastel is een kwetsbaar materiaal. Als je per ongeluk met je hand langs de tekening gaat, dan veeg je de tekening uit. Ook blijft je pasteltekening afgeven. Door te fixeren zal de tekening minder afgeven en daardoor minder kwetsbaar zijn.
Nadelen
Zelf heb ik nooit een pasteltekening gefixeerd. Ik was altijd bang dat dit de kleuren zou aantasten, want ik las dat dit andere tekenaars was overkomen. Ik heb het ook nooit nodig gevonden, omdat ik alle tekeningen inlijst achter glas en daarmee ook de tekening bescherm.
Voordelen
Fixatief zorgt er voor dat je je tekening minder kwetsbaar maakt voor uitvegen. Daarnaast wordt fixatief gebruikt in de tussenlagen als je papier verzadigd is geraakt. Door het in te sprayen met fixatief kan je er vervolgens op verder tekenen.
Pastelkrijt werkt lekker snel en veegt makkelijk uit, maar het is lastig om daar met pastelpotloden overheen te tekenen. Door je laag pastelkrijt te fixeren, kan je er met pastelpotloden op tekenen.
Welk fixatief?
Er zijn heel veel merken fixatief. Hierdoor is het lastig om een keuze te maken. Ik heb zelf geen ervaring met fixatief dus ik heb Lonneke van Lonneke Grimbergen Art gevraagd of ze het Pastel Revolution wilde uitproberen! Hieronder lees je haar uitgebreide recensie!
Pastel Revolution – recensie door Lonneke Grimbergen Art
Er is weer een nieuw fixatief op de markt, en alles wat nieuw is willen we natuurlijk graag uitproberen. Clairefontaine maakt het extra spannend, ze beloven namelijk dat hun Pastel Revolution™ fixatief anders is dan alle andere: “Freeze the pigments and rework them according to your needs!”. De kleuren zouden niet veranderen na het aanbrengen, het zorgt ervoor dat het oppervlak bewerkbaar blijft tot in de eeuwigheid, het laat geen hinderlijke glans achter en het beschermt het werk omdat de pigmenten niet meer kunnen uitvegen. Een wondermiddel, tovenarij! Nou ja dat dacht ik tenminste toen ik de beschrijving las. Dat is precies waar iedere pastel artist op zit te wachten. Alleen zijn we inmiddels niet meer zo goedgelovig, zeker wat het stukje ‘verandert de kleur niet’ betreft. Alleen al een druppel water kan de kleuren donkerder maken in je tekening – iedereen die weleens iets te enthousiast het stof weggeblazen heeft zal weten wat ik bedoel. Hoe dan ook wil je het natuurlijk toch graag proberen, want wie weet omzeilt deze spray wel de wetten van de natuur.
Op het eerste gezicht
Van Realisme in Portret mocht ik hem testen. Ik heb de kleine pomp vernevelaar van 200 ml, deze kan je met je vinger indrukken. Ik moet zeggen, toen ik hem voor het eerst zag was ik al meteen een beetje verliefd. Mijn vorige partner was namelijk de Royal Talens 064 Concentrated Fixative voor Pastel, een licht ontvlambaar type met aerosol. Daar wil je eigenlijk alleen buiten mee werken, want de dampen slaan direct op je longen en het duurt even voordat die weg zijn. De tekening blijft ook
nog lang na geuren. Pastel Revolution daarentegen is een stuk compacter en werkt niet op gas. Hij ruikt een stuk frisser en ik kreeg geen last van mijn luchtwegen. De geur is na het sprayen ook snel verdwenen.
Mijn ervaring
Hoewel dit flesje van Clairefontaine een stuk minder macho is heeft hij nog wel mooie praatjes die je met een korrel zout moet nemen. Óók Pastel Revolution fixatief verandert de kleuren. Ze worden donkerder en doffer. Desondanks is het kleurverschil wel minder groot dan bij het fixatief van Talens. Uit ervaring weet ik dat je een pasteltekening niet moet fixeren als je de oorspronkelijke kleuren wil behouden. Dat betekent dat iedere tekening ingelijst moet worden voordat deze wordt verzonden of
opgehangen. Nu heeft pastelmat gelukkig al de bijzondere eigenschap dat het de pigmenten veel beter vasthoudt dan ander papier, waardoor de schade minder groot is wanneer je de tekening toch per ongeluk aanraakt. Wat me ook meteen opviel was dat dit flesje een stuk zuiniger is in gebruik. Na een paar spraytjes zat het pigment al vast. Heel fijn dus, want de bus van Talens maakt eerst enorme gaswolken voordat er wat blijft plakken – wat een uitslover. Voor mij was dit al iets wat de doorslag gaf, bij een duurzaam bedrijf hoort ook een zo duurzaam mogelijk fixatief. Met ‘hinderlijke glans’ bedoelen ze vast de plaklaag die fixatieven achterlaten. Pastel Revolution heeft dat inderdaad niet. Het droogt vrijwel direct op en je kan dus ook weer snel aan de slag met je tekening als je dat zou willen. Je ziet het ook niet zitten, met de bus van Talens had ik toch wel het idee dat er een heel dun lijmlaagje op mijn tekening zat.
Na behandeling met het fixatief heeft het oppervlak een interessante textuur gekregen. Je ziet duidelijk dat de pigmenten verzonken zijn in het papier (in mijn geval pastelmat), het ligt er niet meer bovenop. Hierdoor worden er ineens minuscule gaatjes zichtbaar die kennelijk niet goed bedekt waren met krijt. Het oppervlak voelt tegelijk zowel zacht als ruw – en ja, de pigmenten zitten zo goed vast dat je er met je vinger overheen kan voelen. Maar hoe gebruik je Pastel Revolution als het de kleuren tóch nog beïnvloedt? Ik gebruik hem zoals ik dat altijd heb gedaan met fixatief: Om mijn ‘onderschildering’ te fixeren. Met mijn onderschildering bedoel ik mijn eerste lagen krijt voorafgaand aan detailwerk. Met dit fixatief kan ik de onderschildering vrij dik opbrengen, en na het sprayen is die weer bewerkbaar. Voor mijn tekening van de merel heb ik de onderschildering met PanPastel gemaakt – zonder fixatief wordt het
oppervlak al snel te glad om lekker overheen te tekenen met pastelpotloden, maar nu is dat probleem opgelost. Op deze manier kan je dus nog meer laagjes aanbrengen.
Conclusie
Ik ben blij verrast met deze nieuwkomer. Hij voldoet niet helemaal aan de beschrijving op zijn profiel, maar we zijn toch een match en hij mag blijven. Echt een uitkomst voor de pasteltekenaars die graag in heel veel lagen werken en daarbij gebruikmaken van verschillende merken en types pastel. Door deze spray tussendoor te gebruiken wordt je oppervlak weer een stuk beter bewerkbaar. Voor het fixeren van het eindresultaat zou ik hem afraden. Daarvoor kan je beter een lijst gebruiken.
Nog wat tips: De Pastel Revolution kan gaan druppen bij gebruik, maar dat hebben ze geloof ik allemaal.
Zolang de spuitmond schoon is en je hem kort en krachtig indrukt heb je daar het minst last van. Voordat je je tekening gaat fixeren eerst héél goed al het losse stof wegblazen, én eventueel je achtergrond schoonmaken met een kneedgum. Het fixatief ‘blaast’ anders je pigmenten naar gebieden waar je het niet wil hebben, en vervolgens zit het vast.
Tekening gemaakt door Lonneke Grimbergen Art!
Uitproberen
Wil je het zelf gaan testen? Probeer altijd eerst op een testblaadje uit of je het gewenste resultaat krijgt met de fixatief. Maak na het sprayen de spuitkop goed schoon, zo voorkom je de volgende keer spetters.
Het nieuwe fixatief Clairefontaine Pastel Revolution is te koop in de webshop!
> Fixeer jij je tekeningen wel eens?
Zelf heb ik een hele batterij fixatieven uitgeprobeerd, alleen voor de “tussenlagen”en ik ben het helemaal eens met de ervaringen van Lonneke, dit is zeker een van de betere. Toch is SpectraFix (bij Jackson’s in de UK besteld) mijn favoriet omdat je deze zonder probleem binnen kunt gebruiken – onze hond ligt altijd in mijn atelier – hij is volledig non-toxic. Ook deze heeft nadelen, maakt je papier gauw nat, maar droogt prima op. Letty van der Plaat-Corver
Wanneer ik een pastel tekening laat inlijsten, zijn ze daar meestal niet blij mee. Ook al is gefixeerd, bij het rechtop zetten, valt er nog vaak wat gekleurde krijtstof naar beneden🫤 betekent: alles weer open maken, schoonvegen en nog een keer.
Kun je bv twee lagen fixeer aanbrengen?
Hallo Tytsia, o ja dat is een bekend probleem. Ik heb gelukkig wel een lijstenmaker die begrijpt dat ik het niet fixeer en gaat er heel voorzichtig mee om. Teken je met pastelkrijt? Want pastelpotloden stoffen minder en krijt heeft er wat meer last van. En gebruik je pastelmat? Dit papier houdt het pastel wat beter vast dan andere.
Ik zou op een proefstukje proberen 2x te fixeren en kijken hoe dat wordt. Ik zou het niet op de tekening direct aandurven. Het kan zijn dat het een stukje donkerder wordt.
Ik sta zelf op het punt om mijn werk (pastelpotlood/krijt) in te laten lijsten. Ik heb ze tot nu toe niet gefixeerd omdat ik het niet echt aandurf ivm kleurverandering. Ik werk veel met rood en oranje en ben bang dat alle frisheid verloren gaat. Mijn voorkeur is dan ook inlijsten zonder fixatie. Daar ben ik over aan het piekeren… hoe krijg je het van het los vh glas ingelijst als je geen passepartout wilt….zijn er speciale baklijsten voor? Weet iemand dat misschien. Dan kom ik beslagen bij een lijstenmaker, of kan het zelf regelen…
Ja fixeer vind ik vooral de kleuren donkerder worden, dus zonde. Bij een lijstenmaker doen ze iets in de rand tussen de tekening en het glas. Al zou het ook maar iets van het glas afzitten dan is het al goed.